JAKA JEST TRADYCYJNA SKOMIELNIAŃSKA PALMA WIELKANOCNA?

Do Niedzieli Palmowej zostało niewiele czasu, warto więc przypomnieć, jak wygląda tradycyjna skomielniańska palma wielkanocna. Temat ten zgłębiłem przy okazji badań i wywiadów, jakie przeprowadzałem do książki na temat kultury ludowej Skomielnej Białej, którą kończę pisać. Tradycyjne, skomielniańskie palmy – nazywane tu „baziami” – pamiętane jeszcze przez najstarszych mieszkańców wsi, były długie i smukłe – miały co najmniej 2 metry długości. Trzon stanowiły gałęzie wierzby z „kotkami” – im większe kotki” i im dłuższe pędy, tym lepsze. Początkowo „bazie” były bardzo skromne – dwie, trzy proste bazie na całej długości oplatał sznurek, rękojeść gęsto wiązał skórzany rzemyk, a palmę wieńczyła wiecheć z suchych traw. Z czasem i rosnącym dostępem do materiałów przybywało zdobień. Palmy zaczęto dekorować kokardami i kwiatuszkami z bibuły lub barwnego papieru glansowanego. Wiecheć przyozdabiano mirtem, asparagusem, morską trawą i ogonem wstążek z kolorowej bibuły, a potem z materiału. Z czasem wielobarwne wstążki zaczęły pojawiać się na całej długości, a opuszczona palma przypominała chorągiew. Takie właśnie palmy można zobaczyć obecnie na organizowanym co roku przy kościele konkursie palm wielkanocnych, który odbędzie się również w tym roku. Palmom przypisywano magiczną moc. Z gałązek robiono małe krzyżyki, które wbijano w ziemię na rogach pól uprawnych i przybijano nad drzwiami do obory – chroniły uprawy i gospodarstwa przed nawałnicami i piorunami. Z palm z Niedzieli Palmowej rozpalano w Wielką Sobotę ognisko przy kościele lub cmentarzu. Od ognia ksiądz co roku zapala paschał, który uroczyście, w asyście ministrantów wnosi do kościoła. Kiedyś popiół z ogniska zbierano. To nim ksiądz posypywał głowy wiernych w Środę Popielcową następnego roku.

Fot. 1: Tradycyjna skomielniańska palma wielkanocna wykonana w 1991 roku przez Władysława Obłąka ze Skomielnej Białej na Konkurs Palm Wielkanocnych w Rabce-Zdroju na którym zdobyła II miejsce. Zdjęcie: fotografia z archiwum Muzeum Orkana (Fot. Jerzy Sierosławski)

 Fot. 2: Skomielniańska palma wielkanocna. Zdjęcie: Archiwum rodziny Miśkowców z Pachrówki (Fotografia ze strony internetowej „Skomielna Biała – Powrót do korzeni”)

Tekst i Fot-Robert Miśkowiec