JÓZEF MACIOŁ *2 LISTOPADA 1929R. – +29 MARCA 2019 – POST MORTEM

29 marca br. mija piąta rocznica śmierci Józefa MACIOŁA, który zasnął w Panu w piątek 29 marca 2019 roku. Józef MACIOŁ był ostatnim żyjącym świadkiem śmierci Tadeusza DYMELA ps. „Srebrny” dowódcy Oddziału Partyzanckiego „Wiarusy”. Za obecność przy tym wydarzeniu zapłacił wiezieniem, dotknęły go także kolejne komunistyczne represje.

Józef MACIOŁ urodził się 2 listopada 1929 roku w Skomielnej

Białej na roli Leśniakowej. Edukację szkolną rozpoczął 1 września

1937 roku, zakończył w roku szkolnym 1942/1943. Od najmłodszych lat,

ze względu na ciężką sytuację materialna rodziny pracował – był „na

służbie” u sąsiadów Marii i Piotra MASŁOWSKICH. Niełatwą sytuacje

rodziny Józefa spotęgowała niemiecka okupacja i nakładane przez

najeźdźców ciężary ekonomiczne.

W 1946 roku podjął naukę zawodu – „uczyła się na szewca” u

Franciszka MASŁOWSKIEGO w Rabce.

W środę 20 października 1948 roku około godziny 21 do domu, w

którym mieścił się zakład szewski przyszli trzej partyzanci z oddziału

„Wiarusy”. W domu tym od kwietnia 1948 roku ukrywała się przed ub-cją

żona dowódcy oddziału „Wiarusy” – Helena DYMEL. Partyzanci

przebywali w mieszkaniu oczekując powrotu żony dowódcy oddziału,

która dorabiała jako szwaczka. Partyzanci nie zdawali sobie sprawy, że

UB jest na ich tropie. Niespodziewanie dom został okrążony przez ub-

ecka obławę, wywiązała się walka, którą tak opisał jej uczestnik Stanisław

LUDZIA ps. „Dzielny” „… My w ten czas udaliśmy się z kuchni do pokoju

patrząc przez okna nie widzieliśmy nikogo, więc przeszliśmy do

drugiego pokoju gdzie „Srebrny” otworzył okno i wyskoczyła zewnątrz

na nim „Szatan”, a później ja, kiedy wyskakiwałem ja z okna wojsko

zaczęło krzyczeć stój a „Srebrny” z „Szatanem” zerwali się do ucieczki,

lecz wojsko oddało serię strzałów i ja w tym czasie dostałem w rękę i od

tej pory „Srebrnego” już więcej nie widziałem…”

W walce zginął dowódca Oddziału Partyzanckiego „Wiarusy” Tadeusz

DYMEL – „Srebrny”, wyrwać z okrążenia udało się Stanisławowi LUDZI

„Dzielnemu” i Edwardowi SKÓRNUGOWI „Szatanowi”.

UB aresztowało mieszkańców domu, których osadzono w

krakowskim więzieniu przy ul. Montelupiuch. Aresztowanych poddano

brutalnemu śledztwu, które prowadzili funkcjonariusze WUBP w

Krakowie. W trakcie śledztwa Józef MACIOŁ „zachował się jak trzeba”,

nie obciążał nikogo odpowiedzialnością, starał się jedynie minimalizować

swój udział w całym wydarzeniu, którego był uczestnikiem. Zachowały się

w ub-ckich protokołach zeznania Józefa MACIOŁA. O ub-ckich aktach

tak napisał dr Dawid GOLIK: „…Zeznań składanych przez ludzi

aresztowanych czy zatrzymanych przez UB nie można odczytywać bez

kontekstu, jaki towarzyszył przesłuchaniom. Znając sposoby ich

prowadzenia i metody stosowane przez komunistyczny aparat

bezpieczeństwa, każdy, kto wpadł w ręce funkcjonariuszy mówił tylko

rzeczy oczywiste, którym nie mógł zaprzeczyć. Minimalizował przy tym

swoje zaangażowanie w działalność konspiracyjną i tak tłumaczył

motywy, którymi się kierował, by otrzymać jak najmniejszy wyrok.

Warto też pamiętać, że zachowane protokoły przesłuchań oraz

protokoły rozpraw sądowych nie były stenogramami wypowiedzi

przesłuchiwanych osób, lecz notatkami pisanymi przez

przesłuchujących ich funkcjonariuszy UB i prokuratorów. Za ich

gramatykę, stylistykę, ortografię a także pojawiające się w nich

określenia takie jak „napad” czy „banda” odpowiadali członkowie

aparatu represji…”

Wyrokiem Wojskowego Sadu Rejonowego w Krakowie z dnia 30

grudnia 1948 roku Józef MACIOŁ został skazany na podstawie art. 14 § 1

dekretu z 13 czerwca 1946 roku* na dwa lata więzienia. Wyrok wydał

komunistyczny sędzia kpt. Jan KOŁODZIEJ (sędzia ten wydawał także

wyroki w sprawie przeciwko mieszkańcom Polany Surówki w jesieni 1949

roku), przy udziale ławników szer. Henryk SZUMAN i szer. Edward

MIKOŁAJEWSKI. Zasądzona w imieniu tzw. Polski Ludowej karę

wiezienia Józef MACIOŁ odbywał w Centralnym Obozie Pracy w

Jaworznie i w więzieniu w Wiśniczu Nowym.

22 kwietnia 1949 roku z obozu w Jaworznie Józef napisał prośbę o

ułaskawienie – „darowanie reszty kary”, którą skierował do Prezydenta

Rzeczypospolitej – agenta sowieckiego wywiadu wojskowego Bolesława

BIERUTA. 25 czerwca 1949 roku do Rejonowego Sądu Wojskowego w

Krakowie wpłynęła prośba, która podpisała Julia MACIOL – matka Józefa.

Prosiła ona prokuratora i sędziego w prostych słowach „…o darowanie

kary mojego syna Bardzo proszę pokornie…”. 30 czerwca 1949 roku w

Krakowie zebrał się na posiedzeniu niejawnym Wojskowy Sad Rejonowy.

W skład kolegium orzekającego weszli ppłk Władysław STASICA, ppłk

Julian POLAN-HARASHIN „krwawy Julek”. mjr Stanisław

HOLITSCHER. W tym miejscu warto przypomnieć postać

komunistycznego pseudo-sędziego. Podpułkownik Julian POLAN-

HARASHIN „krwawy Julek”, to komunistyczny karierowicz i „morderca

w todze”, którego sumienie obciąża śmierć przeszło siedemdziesięciu

Żołnierzy Niezłomnych, w tym pochodzącego ze Skomielnej Białej

Mieczysława ADAMCA pseudonim „Ciemny” (*1925r. – +1946r.) –

żołnierza Armii Krajowej.

Niejawnym posiedzeniu Rejonowego Sądu Wojskowego wziął

udział prokurator wojskowy mjr Piotr SMOLNICKI, który wnioskował,

aby prośbę więźnia Józefa MACIOŁA pozostawić bez biegu „… z uwagi

na brak okoliczności uzasadniających…”. Prośba matki osadzonego –

Julii przeszła bez echa.

W dniu 10 listopada 1949 roku, na wniosek adwokata Mieczysława

MILZ (obrońca) Józef MACIOŁ został warunkowo zwolniony z dalszego

odbywania kary, przy czym Sąd Wojskowy w Krakowie pod

przewodnictwem ppłk Władysława STASICY wyznaczył warunkowo

zwalnianemu „roczny czas próby”.

Zwolnienie z wiezienia nie zakończyło represji i szykan jakim

poddawany był Józef ze strony „władzy ludowej”. Józef MACIOŁ został

„powołany do odbycia zasadniczej służby wojskowej”. Służba wojskowa

była kolejna szykana wobec młodego człowieka, kolejnym stopniem

„socjalistycznej reedukacji wroga ludu”. W karnym batalionie Józef

MACIOŁ zmuszony był przez dwa lata „fedrować” węgiel.

…

18 sierpnia 1958 roku w kościele pod wezwaniem Św. Sebastiana w

Skomielnej Białej Józef MACIOŁ poślubił Józefę SŁOWIAK pochodzącą z

roli Kluskowej.

…

Dnia 13 listopad 1992 roku Sąd Wojewódzki w Krakowie Wydział

III Karny pod przewodnictwem Sędziego Andrzeja JAWORSKIEGO

stwierdził nieważność orzeczenia Wojskowego Sądu Rejonowego w

Krakowie z 30 grudnia 1948 roku. Orzeczenie wydano na podstawie

Ustawy z dnia 23 lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń

wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz

niepodległego bytu Państwa Polskiego. W uzasadnieniu napisano „…

Józef Macioł dostarczał żywność organizacji zbrojnej „Wiarusy”

pozostającej pod dowództwem Dymla Tadeusza ps. „Srebrny”.

Organizacja powyższa miała na celu w drodze przemocy zmianę

ustroju Państwa Polskiego … Józef Macioł przypisanego mu czynu

dopuścił się z pobudek politycznych, działając na rzecz niepodległego

bytu Państwa Polskiego …”.

Dnia 20 września 1994 roku Sąd Wojewódzki w Krakowie wydział

III Karny pod przewodnictwem Sędziego Anny GRABCZYŃSKIEJ –

MIKOCKIEJ rozpatrzył ponownie sprawę Józefa MACIOŁA. W

uzasadnieniu wyroku Sąd opisał „metody śledcze” stosowane podczas

przesłuchań przez tzw. organy bezpieczeństwa PRL-u, oraz warunki, w

jakich skazany Józef MACIOŁ odbywał karę w więzieniach PRL-u. Sąd

nazwał to „uciążliwościami śledztwa” i wymienił tylko niektóre z nich:

„…bicia po piętach, ubliżania oraz ciężkie warunki odbywania kary

więzienia, zmuszanie do morderczej pracy, piętno wroga ustroju i

kryminalisty…”

Wyroki sądowe z 1992 i 1994 roku „w majestacie prawa” oczyściły

„dobre imię” Józefa MACIOŁA.

…

WIECZNE ODPOCZYWANIE RACZ MU DAĆ PANIE …

opracował a.m.

Literatura:

I. źródła

1.Dokumenty Parafii Rzymsko-katolickiej pod wezwaniem Św. Sebastiana w

Skomielnej Białej

a) księga „Liber Natorum et Baptistatorum”;

b) księga „Liber Copulatorum”;

2.Dokumenty Szkoły Podstawowej im. Władysława ORKANA w Skomielnej

Białej – druk i rękopis – Archiwum Szkoły Podstawowej im. Władysława

ORKANA w Skomielnej Białej:

a)„Powszechna Szkoła Publiczna w Skomielnej Białej Katalog główny wraz z

wykazem klasyfikacyjnym”;

3.Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie akta o sygnaturze IPN

Kr 110/2881

II. opracowania

-w formacie papierowym

4.Maciej KORKUĆ „Zostańcie wierni tylko Polsce… Niepodległościowe

Oddziały Partyzanckie w Krakowskim 1944-1947” – Avalon – Kraków 2015;

5.Dawid GOLIK „Z wiarą w Zwycięstwo … Oddział Partyzancki »Wiarusy« 1947-

1949” – Instytut Pamięci Narodowej – Kraków 2010,

6.Dawid GOLIK „Stanisław Ludzia »Harnaś«” – Instytut Pamięci Narodowej –

Kraków 2019,

7.Dawid GOLIK „Adam Domalik »Kowboj« Antoni Wąsowicz »Roch«” – Instytut

Pamięci Narodowej – Kraków 2019,

8.Dawid GOLIK „Wiarusy” – Instytut Pamięci Narodowej – Kraków 2019,

-w formacie elektronicznym

9.Filip MUSIAŁ „Julian Polan-Haraschin (1912-1984) sędzia WSR w

Krakowie” – artykuł – rocznik naukowy „Aparat represji w Polsce Ludowej

1944-1989” 1/2004 http://zhwin.pl/wp-content/uploads/2013/01/Julian-

Polan-Haraschin.pdf

10.„Komunistyczne represje wobec mieszkańców Polany Surówki w świetle

dokumentów Urzędu Bezpieczeństwa i Wojskowego Sądu Rejonowego w

Krakowie” – artykuł z 26.07.2018r. – SKOMIELNA.INFO

11.„Kartka z kalendarza – 75.rocznica śmierci Mieczysława ADAMCA ps.

»Ciemny« żołnierza Armii Krajowej, partyzanta powojennego Podziemia

Niepodległościowego” – artykuł z 14.10.2021r. -SKOMIELNA.INFO

* „Kto bierze udział w związku mającym na celu zbrodnię lub udziela

mu pomocy, w szczególności przez zaopatrywanie w środki ułatwiające

osiągnięcie zamierzonego celu, podlega karze wiezienia na czas nie

krótszy lat 5 lub więzienia dożywotniego”.