3 MAJA 2021 – MSZA ŚWIĘTA W 230 ROCZNICE UCHWALENIA KONSTYTUCJI 3 MAJA ORAZ ŚWIĘTEGO FLORIANA PATRONA STRAŻAKÓW

W poniedziałek 3 maja w Święto Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski br. o godzinie 11.00 odprawiona została uroczysta koncelebrowana Msza Święta „w intencji Ojczyzny w 230 rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja 1791 roku”, oraz w intencji druhów z OSP w związku z przypadającym 4 maja wspomnieniem Świętego Floriana męczennika – patrona strażaków. Eucharystię sprawowali ksiądz

proboszcz Ryszard PAWLUŚ, ksiądz wikary Paweł CEMPURA, oraz ksiądz rodak Józef MACIOŁ. Na Mszę przybyli strażacy OSP z pocztem sztandarowym. Po Ewangelii odnowione zostały Jasnogórskie Śluby Narodu – złożone przez nasz naród na Jasnej Górze dnia 26 sierpnia 1956 roku. W trakcie Eucharystii zgromadzeni odśpiewali Hymn dziękczynny „Te Deum landamus…”, a na zakończenie Mszy Świętej pieśń „Boże coś Polskę…”
Dzisiejsze Święto Maryjne nawiązuje bezpośrednio do historii naszej Ojczyzny, kiedy w czasie potopu szwedzkiego król Polski Jan Kazimierz oddał Rzeczpospolitą pod opiekę Matce Bożej, którą nazwał Królową Korony Polskiej. Wydarzenie to miało miejsce w katedrze we Lwowie dnia 1 kwietnia 1656 roku. Święto Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski zostało ustanowione po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1920 roku, a zatwierdził je papież Benedykt XV w roku 1923.
…
„Ustawa Rządowa”, czyli Konstytucja uchwalona 3 maja 1791 roku, była pierwszą konstytucją w Europie, a drugą na Świecie (po amerykańskiej z 1776 roku). „Ustawę Rządową” uchwalił skonfederowany, czyli wolny od liberum veto Sejm Czteroletni. Konstytucję 3 maja uchwalono w momencie, gdy będące „protektorem i gwarantem ustroju Rzeczypospolitej” Imperium Rosyjskie walczyło z Turcją (od 1787 roku) i Szwecją (od 1788 roku). Z powodu tych wojen zelżał moskiewski „uścisk”, w jakim znajdowała się Polska, w której „do głosu” dochodziło pokolenie ludzi wykształconych w zreformowanych przez Komisję Edukacji Narodowej kolegiach zakonnych i Szkole Rycerskiej. Reformatorzy starali się działać kompleksowo – zadbali o sojuszników „dla swojej sprawy”. W Austrii rządy sprawował przychylny Polsce cesarz Leopold II. W marcu 1790 roku Rzeczypospolita zawarła sojusz zaczepno-obronny z Prusami. „Zdawało się”, że uchwalonej Konstytucji i reformom, które „dla ratowania Rzeczypospolitej” ustawa ta wprowadzała nic nie może zagrozić.
Rzeczypospolita, w myśl nowej Konstytucji stała się monarchią konstytucyjną. Konstytucja likwidowała część wad ustroju szlacheckiej Pierwszej Rzeczypospolitej: wolną elekcję, liberum veto, ograniczała demokrację szlachecka (odbierając prawo głosu gołocie – czyli szlachcie nie posiadającej ziemi) zrównała politycznie mieszczan ze szlachtą, brała „pod ochronę” chłopów.
Jednak nie wszystkim proponowane zmiany „były na rękę”. Przeciwko reformom, które niosła ze sobą uchwalona 3 maja „Ustawa Rządowa” wystąpiła grupa możnych pod przewodnictwem Stanisława Szczęsnego POTOCKIEGO, Ksawerego BRANICKIEGO i Seweryna RZEWUSKIEGO, którzy udali się na dwór rosyjski, gdzie „złożyli propozycję” zorganizowania konfederacji przeciw Konstytucji 3 maja i królowi Stanisławowi Augustowi, który współtworzył ten akt prawny. Zdradę przypieczętowano „zawiązując” w Petersburgu dnia 27 kwietnia 1792 roku „konfederację generalną koronną”, której akt podpisało trzynastu magnatów. Konfederację oficjalnie ogłoszono w dniu 14 maja 1792 roku w miejscowości Targowica nad granicą rosyjską.
Przeciwko Rzeczypospolitej „zadziałała także geopolityka”. Najważniejsza zapewne była Wielka Rewolucja Francuska i „nowe porządki”, jakie zaprowadzała we Francji. „Francuski ferment” budziło obawy „oświeconych monarchów Europy”, bali się „eksportu rewolucyjnych idei” w pobliże swoich granic. Dnia 3 września 1791 roku uchwalono we Francji konstytucję, która odbierała dziedziczną władzę Ludwikowi XVI z dynastii BURBONÓW. Rewolucyjna Francja wypowiedziała wojnę Austrii i Prusom. W styczniu 1792 roku imperium rosyjskie zakończyło działania wojenne przeciwko Turcji, zawarty został pokój. W marcu 1792 roku zmarł Cesarz Austrii Leopold II, po którym na tron wstąpił Franciszek II. Nad „reformowaną” Rzeczypospolita zawisło widmo Rosyjskiej interwencji.
Dnia 18 maja 1792 r. ambasador rosyjski Jakow BUŁHAKOW wręczył polskim władzom notę obwieszczającą interwencję, którą określono mianem „przyjacielskiej, sąsiedzkiej pomocy” prowadzącej dla obrony wolności i przywrócenia legalnej władzy w Polsce. Tego samego dnia 98 tysięcy wojsko rosyjskie przekroczyło granice Rzeczpospolitej.
Pod względem liczebności, uzbrojenia, a także doświadczenia bojowego, wojsko polskie wystawione w obronie Konstytucji 3 maja znacznie ustępowało armii rosyjskiej. Armia polska liczyła ok. 60 tysięcy, z czego niemal połowę stanowiła armia rezerwowa.
Największe bitwy stoczono pod Mirem i Zieleńcami (na pamiątkę tego zwycięstwa król Stanisław August ustanowił Order Virtuti Militari). W lipcu rozegrała się nierozstrzygnięta bitwa pod Dubienką, gdzie Polacy powstrzymywali czterokrotnie większe siły rosyjskie – w bitwie tej wsławił się generał Tadeusz KOŚCIUSZKO – bohater amerykańskiej wojny o niepodległość.
Z powodu nie wywiązania się Prus z umowy sojuszniczej z 1790 roku celem wojsk polskich było opóźnianie rosyjskiego pochodu w kierunku Warszawy. Wojna przybierała dla Polaków nie korzystny obrót.
W tym miejscu warto przytoczyć „instrukcję króla Fryderyka Wilhelma II dla dyplomacji europejskiej z maja 1791”, w której przedstawia on cele polityki swego państwa wobec Rzeczypospolitej: „W związku z nasileniem się niepokojów na terenach między Berlinem a Moskwą, zaleca się wzmożoną aktywność europejskiej dyplomacji, we wszystkich, także niejawnych, formach jej działalności. Tak jak dotychczas Polacy, którzy – w swoim mniemaniu próbują – »ocalić swoją zagrożoną wolność« traktowani być mają jako gromada warchołów, którzy nie rozumieją międzynarodowej polityki oraz stanowią zagrożenie dla europejskiego ładu, a także dla samych siebie. Należy ich na wszystkie możliwe sposoby izolować, ośmieszać i kompromitować. Jednocześnie nieustannie chwalić należy i ciepło przyjmować tych Polaków, którzy blokują tworzenie polskiego wojska albo je likwidują. Nagradzać należy medalami tych, którzy demontują polskie państwo i blokują próby wzmocnienia go oraz ośmieszają polityczne ambicje Polaków jako groźne mrzonki. Jednocześnie tolerować należy na fasadowe, sentymentalne obchody barw czy symboli, by dać Polakom iluzję, że wciąż mają swoje państwo. Dbać wszakże należy, by obchody owe nie podnosiły narodowej godności do poziomu narodów podmiotowych. Zdecydowana większość Polaków mieć musi poczucie, że w nowoczesnej Europie są narody mądre i państwa silne, które trzymają ster wydarzeń oraz narody niesforne, których rolą i jedyną szansą na istnienie jest bezwzględne podporządkowanie się decyzjom europejskich przywódców, płynięcie w głównym europejskim nurcie. Tych, którzy taki pogląd w Polsce krzewią należy promować jako rozumnych i wiarygodnych Europejczyków, jak najwięcej z nich powinno mieć stałe, wysokie pensje wypłacane przez ośrodki europejskie – teraz lub w niedalekiej przyszłości…”
W sytuacji wojskowej przewagi Rosjan, król jako głównodowodzący armia Rzeczypospolitej uznał dalszy opór za bezcelowy. Po uzyskaniu zapewnienia, że Imperium Rosyjskie zachowa integralność terytorialną Rzeczypospolitej, mając nadzieję, że uda się zachować część „zdobyczy” Konstytucji 3 maja, król zdecydował o zaprzestaniu działań wojennych, przystąpił także do konfederacji targowickiej.
Na znak protestu przeciw chwiejnej postawie króla do dymisji podali się dowodzący Wojskiem Polskim książę Józef PONIATOWSKI i generał Tadeusz KOŚCIUSZKO, na emigrację (w dużej części do Saksonii) udali się liczni przeciwnicy konfederacji targowickiej w tym marszałek Sejmu Stanisław MAŁACHOWSKI i Ignacy POTOCKI.
Prusacy, który nie wywiązali się ze zobowiązań sojuszniczych wobec Rzeczypospolitej porozumieli się „ponad głowami” Polaków z moskiewską carycą, by wspólnie ograbić Polskę z kolejnych terytoriów. Część historyków dopatruje się w działaniach „pruskich agentów wpływu” na Polskim dworze tego, że sprowokowali oni „polskich patriotów” do przedwczesnego wystąpienia przeciwko wojującej na kilku frontach Rosji. Prusacy prowokując „polskie dążenia do uniezależnienia się od Rosji” mieli na celu zdobycze terytorialne kosztem Rzeczypospolitej oraz umocnienie władzy i podniesienie autorytetu króla Fryderyka Wilhelma II wśród państw niemieckich.
Następstwem klęski w wojnie polsko-rosyjskiej w obronie Konstytucji 3 maja był dokonany w styczniu 1793 roku II rozbiór Polski. Dokonały go: Imperium Rosyjskie – „protektor i gwarant ustroju Rzeczypospolitej” i „sojusznicze” Prusy, które nie wywiązały się ze zobowiązań sojuszniczych, gdy na Warszawę maszerowały rosyjskie armie. Zwołany do Grodna Sejm – zdominowany przez targowiczan zatwierdził decyzję zaborców.
Historia osadziła twórców i popleczników konfederacji targowickiej – nazwani zostali oni zdrajcami, ich postępek stał się synonimem zaprzedania dobra Ojczyzny prywatnym interesom, to ci zdrajcy zwrócili się do „protektorki i gwarant ustroju Rzeczypospolitej” z prośbą o interwencje zbrojną przeciw własnemu narodowi.
Według Ignacego POTOCKIEGO i Hugona KOŁŁĄTAJA współautorów Konstytucji 3 maja – Konstytucja była „ostatnią wolą i testamentem gasnącej Ojczyzny”.
W sobotni wieczór, w wigilię Dnia Flagi Rzeczypospolitej Polskiej delegacja Komitetu Społecznego im. Świętego Sebastiana w Skomielnej Białej „wciągnęła na maszt” Flagę Państwową i zapaliła znicze przed tablicą Katyńską i obeliskiem upamiętniającym tragiczne wydarzenia, jakie rozegrały się w naszej miejscowości dnia 3 września 1939 roku.
Tekst-Andrzej Masłowski Fot-Zbyszek Kraus

W pisaniu tekstu korzystałem z książek i publikacji
-w formacie papierowym:
1.Paweł JASIENICA „Rzeczpospolita Obojga Narodów Dzieje agonii” – Świat Książki – Warszawa 1997r.
2.Paweł JASIENICA „Rozważania o wojnie domowej” – Prószyński i S-ka – Warszawa 2008r.
3.Norman DAVIES „Boże igrzysko Historia Polski” – Znak – Kraków 2007r.
4.Andrzej ZAHORSKI „Naczelnik w sukmanie” – Krajowa Agencja Wydawnicza – Kraków 1990r.
5.Zofia ZIELIŃSKA „Ostatnie lata Pierwszej Rzeczypospolitej” – Krajowa Agencja Wydawnicza – Warszawa 1986r.
6. „Bitwa pod Zieleńcami” – Chwała Oręża Polskiego 13(34) – Rzeczpospolita dn.21.10.2006r.
-w formacie elektronicznym:
7.Michał SZUKAŁA „Konstytucja 3 Maja-najważniejsza z konstytucji” – artykuł – dzieje.pl dn.3.05.2016r.
https://dzieje.pl/aktualnosci/konstytucja-3-maja-najwazniejsza-z-konstytucji
8.Waldemar KOWALSKI „225.rocznica ustanowienia Orderu Virtuti Militari” – artykuł – dzieje.pl dn.21.06.2017r.
https://dzieje.pl/aktualnosci/rocznica-ustanowienia-orderu-virtuti-militari
9.„Targowica znaczy zdrada” – artykuł – Polskie Radio – Historia dn.27.04.2012r.
https://www.polskieradio.pl/39/1240/Artykul/593200,Targowica-znaczy-zdrada
10.Maciej PAWLICKI „Rękopis znaleziony w Berlinie, czyli instrukcja dla europejskiej dyplomacji” – artykuł – wPolityce.pl dn.3.05.2014r.
https://wpolityce.pl/polityka/193885-rekopis-znaleziony-w-berlinie-czyli-instrukcja-dla-europejskiej-dyplomacji