„Naród, który nie szanuje swej przeszłości nie zasługuje na szacunek teraźniejszości i nie ma prawa do przyszłości”- Józef PIŁSUDSKI

…

90 lat temu – 9 lipca 1933 roku

w ilustrowanym tygodniku katolickim „Dzwon Niedzielny” ukazał się artykuł zatytułowany „Suma prymicjanta”. Artykuł napisany został przez Marię ZAWADZKĄ – Dyrektorkę Koła Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Żeńskiej w Skomielnej Białej. Autorka barwnie opisała uroczystość prymicyjną księdza Sebastiana HANDZLA ze Zgromadzenia Księży Misjonarzy (CM).

Sebastian HANDZEL urodził się w Skomielnej Białej 10 stycznia 1910 roku. Był najstarszym synem Piotra i Zofii z domu KOWALCZYK, jego rodzice byli rolnikami, którzy dodatkowo trudnili się handlem płótnem, mieszkali na roli Kluskowej. Rodzice księdza Sebastiana Piotr i Zofia mieli dziesięcioro dzieci – pięć córek: Maria-Magdalena, Marianna, Stanisława, Józefa, Janina, oraz pięciu synów: Sebastiana, Jana, Adolfa, Mariana-Jana, Ludwika-Adolfa. Chrztu przyszłemu kapłanowi udzielił administrator ekspozytury w Skomielnej Białej ksiądz Aleksander KROMER (*1862 – +1920) Rodzicami chrzestnymi Sebastiana byli Feliks LOPATA (*1869 – +1949, z roli Slowiakowej – współzałożyciel Straży Ogniowej i Kółka Rolniczego) i Aniela BAL.

Sebastian uczęszczał do Szkoły Ludowej w Skomielnej Białej, gdzie edukację rozpoczął w roku szkolnym 1916/1917. W tym czasie kierownikiem Dwuklasowej Mieszanej Szkoły Ludowej w Skomielnej Białej był Jan FULIŃSKI (*1879 – +1942). Następną placówką, w której edukował się Sebastian było Małe Seminarium Zgromadzenia CM w Krakowie Nowej Wsi. 30 sierpnia 1925 roku Sebastian został przyjęty do Seminarium Zgromadzenia Księży Misjonarzy (CM) na krakowskim Kleparzu. Seminarium Duchowne ukończył w 1933 roku, został wyświęcony 28 maja 1933 roku w Krakowie.

…

Prymicje księdza Sebastiana HANDZLA CM odbyły się w Skomielnej Białej w czwartek 29 czerwca 1933 roku w uroczystość Apostołów Piotra i Pawła. Cofając się 90 lat wstecz oddajmy głos autorce artykułu, „Suma prymicjanta”, która tak opisała:

-pogodę „…rozbłysło słonko jasnem światłem po nie­bie i ziemi. Białe chmurki gonią się na tle błękitu…”

–otoczenie kościoła i okoliczności przyrody „…żyta wyrośnięte wysoko nad głowy ludzkie kołyszą się pod dotknięciem wiatru; na gościńcu huczą auta i trzeszczą motocykle, jako że „miastowi” gnają w święto bez pamięci do Zakopanego. Na obejściu zaś kościelnem – oddzielonem od gościńca plebanją i ogrodem rozlega się donośny głos księdza, mówiącego kazanie…”

-przybyłych na prymicje ludzi „…Tłum odświętnie przybrany stoi cichy i skupiony; mężczyźni popodpie­rali mury, kobiety skupiły się koło ambony. … Przy drzwiach zakrystji skupia się garść letni­ków, którzy przyjechali bohatersko moknąć na tego­rocznych deszczach. Są przecie tacy, co rokrocznie do Skomielnej Białej przyjeżdżają – więc jej i w tym roku nie porzucą. Wzdłuż balasków dziewczątka w wianuszkach, z koszykami pełnemi płatków kwiatowych. … Dzieciarni za balaskami też nie brak; jest tego sporo w każdym domu, – pełna jest codzień siedmio­klasowa szkoła przez całych 8 godzin. Tylko że teraz wakacje, więc są w rozsypce nie zaś w rzędach z panem kierownikiem i pianiami nauczycielkami. A dalej stoją dziewczęta w góralskich przeważ­nie strojach, i chłopcy i starszyzna; w środku, zwar­tą kolumną ciemno-bronzową znaczy się straż po­żarna – duma Skomielnej, – co broni od ognia nie­ tylko wieś swoją, ale i gminy sąsiednie … na chórze umieściła się orkiestra męskiego SMP i gra. Nie opuszcza nijakiej okazji do grania. Czy to Wielkanoc, Zielone Święta lub Boże Ciało, czy Trzeci Maj – zaraz ich usłyszysz! …

–podniosły nastrój uroczystości „…Z ciżby wysunęła się przed główny ołtarz pro­cesja księży prowadzona przez proboszcza; rozsta­wili się według porządku u stopni ołtarza jarzącego się światłem; w środku prymicjant, młody ksiądz o chłopięcej twarzy. Zaintonował »Veni Creator«; organy odpowie­działy, a wszyscy słuchają w skupieniu stojąc. Oto asysta; poważni wiekiem i doświadczeniem księża z Jordanowa i Rabki; dalej młodzi księża w dalmatykach i jeszcze inni w komżach. … Ksiądz śpiewał od ołtarza wszystko co miał do śpiewania, a organy z hukiem mu odpowiadały; w przerwach zaś ludzie modlili się wspólnem śpie­waniem. … Ewangelję odczytał jeden z księży, ubranych w dalmatyki. Credo zaczął pry­micjant dźwięcznym śpiewem, a potem w ciszy odma­wiał modlitwy Kanonu – aż się znów rozśpiewał słowami Prefacji. Kiedy dzwonki dały znak na Podniesienie – cisza zaległa kościół. Potrwała minut kilka i znikła – tylko tyle, że każdy uwielbił w duszy Chrystusa, co między ludzi zstąpił niewidzialnie i bezszelestnie. A później podczas Komunji św. klękli na stopniu ołtarza rodzice starzy i przyjęli z ręki swego syna Hostję Przenajświętszą. … Jeszcze przecież mo­dlitwa za Papieża i Kościół, i modlitwa za Ojczyznę, a potem procesja i »Te Deum« po powrocie do kościoła »Te Deum« śpiewano po łacinie naprzemian przez księży i lud. A potem błogosławieństwo i modlitwy A wreszcie błogosławieństwo papieskie udzielone przez prymicjanta – dające odpust zupełny. Zgarnęli się ludziska jeszcze bardziej – jeśli to możliwe i patrzyli jak młody ksiądz rękę kładzie na głowy, modlitwy czyta i całuje błogosławiącym poca­łunkiem. Ludzie śpiewają „Boże coś Polskę” i wychodzą pomalutku — żeby nie zagubić tak zaraz podniosłe­go ducha, co nabrali w siebie. …” wyświęcony 28 maja 1933 roku w Krakowie.

…

Ksiądz Sebastian HANDZEL CM skierowany został do pracy duszpasterskiej we Francji. Pracował w parafiach: Courbevoie (region Lle de France), oraz parafii á Oignies, Pas-de-Calais (górniczy region Francji przy granicy z Belgią).

O księdzu Sebastianie tak po latach (w 1970 roku) pisała Maria ZAWADZKA w „Kronice Skomielnej Białej”: „… został wysłany do Francji, w okolice Lille, do licznych tam polskich górników i robotników. Byli tam także i ludzie ze Skomielnej B. a jeden z tych »krajanów« przyjechał specjalnie, aby ożenić się we wsi z siostra księdza, Józią Handzlówną. … Ks. Sebastian przyjeżdżał co roku na miesiąc wakacji i zawsze nas odwiedzał, opowiadając ciekawe rzeczy o życiu na emigracji we Francji. …”

Opisany przez kronikarkę ślub siostry księdza Sebastiana – Józefy HANDZEL z Władysławem NIŻNIK z Rabki miał miejsce 25 sierpnia 1937 roku. Cztery dni później za maż wyszła druga siostra księdza Sebastiana – Marianny HANDZEL, którą poślubił Jan SADŁOWSKI z Klikuszowej, zaślubiny miały miejsce 29 sierpnia 1937 roku. Obydwa małżeństwa pobłogosławił ks. Sebastian HANDZEL CM.

Ksiądz Sebastian HANDZEL zginał tragicznie 14 sierpnia 1939 roku w wypadku komunikacyjnym. Okoliczności śmierci księdza tak opisała zaprzyjaźniona z rodzina HANDZLÓW autorka „Kroniki Skomielnej Białej”: „…Przyjazd w r. 1939 zakończył się tragicznie jego śmiercią. Wracając od zamężnej siostry z N.Targu zjeżdżał na rowerze całym pędem ze Zbójeckiej i nabił się na dyszel furmanki, jadącej nieprawidłowo lewą stroną; chłop podpity drzemał na wozie stał się mimowolnym mordercą. Inna rzecz, że i ksiądz zawinił, powinien był jechać ostrożnie. Stało się to na dwa tygodnie wybuchem wojny, dnia 14 sierpnia. …”

Ksiądz Sebastian HANDZEL został pochowany 16 sierpnia 1939 na cmentarzu parafialnym w Skomielnej Białej. Pogrzeb księdza Sebastiana zgromadził licznie wiernych i duchowieństwo diecezjalne i zakonne – z krakowskiej Prowincji CM.

Doczesne szczątki księdza Sebastiana HANDZLA spoczywają na cmentarzu w Skomielnej Białej.

…

Podziękowania

za wszelka pomoc w gromadzeniu materiałów do powyższej notatki biograficznej dziękuję:

-księdzu Wacławowi UMIŃSKIEMU – Dyrektorowi Archiwum Polskiej Prowincji Zgromadzenia CM w Krakowie i pracownikom tegoż Archiwum przy ul. Stradomskiej 4,

-księżom z Parafii pod wezwaniem Świętego Sebastiana w Skomielnej Białej, proboszczowi Ryszardowi PAWLUSIOWI i wikaremu Andrzejowi WASILEWSKI-KRUK,

-dyrekcji Szkoły Podstawowej im. Władysława Orkana w Skomielnej Białej – Jerzemu KOŁPAKOWI i Halinie MACIOŁ,

-pani Halinie SOBCZK – za udostępnione fotografie z rodzinnego albumu,

opracował a.m.

Bibliografia:

I. źródła

-Kroniki i dokumenty Parafii Rzymsko-katolickiej pod wezwaniem Św. Sebastiana w Skomielnej Białej – rękopisy i druki – Archiwum Parafii Rzymsko-katolickiej w Skomielnej Białej:

a) księga „Liber Natorum et Baptistatorum” – rękopis;

b) księga „Liber Copulatorum” – rękopis;

c) księga „Liber mortuorum” i „Liber defunctorum” – rękopis;

-Dokumenty Szkoły Podstawowej im. Władysława ORKANA w Skomielnej Białej:

a) księga „Mieszana Trzyklasowa Publiczna Szkoła Powszechna w Skomielnej Białej katalog klasowy wraz z wykazem klasyfikacyjnym” – druk i rękopis;

-Dokumenty Archiwum Polskiej Prowincji Zgromadzenia CM w Krakowie;

a) akta, teczka sygnatura PM 1018;

b) „Catalogue des Maisones et du Personel de la Congregation de la Mission 1935“ – Biblioteka Księży Misjonarzy Czytelnia Teologiczna sygn. VIII/6;

c) fotografie z Archiwum Polskiej Prowincji Zgromadzenia CM w Krakowie;

–„Dzwon Niedzielny” 1933/28 z dn.9.07.1933 – Jagiellońska Biblioteka Cyfrowa -https://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/330323/edition/315809/content

-fotografie z albumów rodzinnych;

II. opracowania

II.1. w formacie papierowym

1.Maria ZAWADZKA w „Kronika Skomielnej Białej” – rękopis – Skomielna Biała 1970;