610 ROCZNICA POLSKIEGO ZWYCIĘSTWA NAD KRZYŻAKAMI W BITWIE POD GRUNWALDEM – 15 LIPCA 1410 ROKU

„Bogurodzica, dziewica, Bogiem sławiena Maryja! Twego syna, Gospodzina, matko zwolena Maryja, Zyszczy nam, spuści nam Kiryjelejzon. Twego dziela krzciciela, Bożyce, Usłysz głosy, napełń myśli człowiecze. Słysz modlitwę, jąż nosimy, A dać raczy, jegoż prosimy, A na świecie zbożny pobyt, Po żywocie rajski przebyt. Kiryjelejzon. …”*
Pieśnią „Bogurodzica”, której pierwsze wersety przytoczono powyżej rozpoczęło

rycerstwo polskie bitwę, która przeszła do historii wojen jako jedna z największych bitew średniowiecznej Europy.
Bitwa pod Grunwaldem stoczona została 15 lipca 1410 roku przez połączone wojska Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego z wojskami Zakonu Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie – w Polsce Zakon zwany był Krzyżakami. Dziś ocenia się liczebność rycerstwa polskiego, które stanęło pod Grunwaldem na 20 tysięcy, podczas gdy pod litewskimi chorągwiami stanąć mogło około 10 tysięcy ludzi. Mowa tu tylko o konnych wojownikach, do tego dodać należy obsługę taborów i czeladź obozową. Armia dowodzona przez Polskiego króla Władysława JAGIEŁŁĘ mogła w sumie liczyć około 40 tysięcy ludzi. Siły krzyżackie zmobilizowane na wojnę ocenia się na około 27 tysięcy. Składały się one z wojsk Zakonu, oraz gości – czyli rycerzy z Europy Zachodniej, państw Rzeszy, Czech, państw i księstw śląskich i pomorskich. Wojskami Zakonu dowodził Wielki Mistrz Ulryk von JUNGINGEN.
Na miejsce przyszłej bitwy wojska dotarły około godziny 8 rano, jednak z jej rozpoczęciem polski król zwlekał około 4 godzin. Zniecierpliwiony oczekiwaniem Wielki Mistrz postanowił „przynaglić” Króla Polski do walnej rozprawy śląc do polskiego obozu dwóch heroldów z „nagimi mieczami”. Starszym z nas zapadły zapewne w pamięć ich słowa, które pojawiają się już w czołówce filmu Aleksandra FORDA pt. „Krzyżacy”:
„…Wielki Mistrz Ulryk von Jungingen wzywa twój majestat Panie i księcia Witolda na bitwę śmiertelną, i aby męstwo wasze, którego wam widać brakuje, podniecić, śle wam te dwa nagie miecze. Wielki Mistrz każe wam też oznajmić Panie, iż jeśli skąpo wam pola do bitwy, to się z wojskami wam ustąpi, abyście nie gnuśnieli w zaroślach…” Na aroganckie słowa krzyżackich posłów król Władysław JAGIEŁLO odpowiedział: „Mieczów ci u nas dostatek, ale i te przyjmiemy jako wróżbę zwycięstwa!”
Około południa obie strony były już w pełni uszykowane do bitwy, a ich szeregi dzieliła licząca 200-300 metrów przestrzeń. Bitwę rozpoczęło ruszając do szarży prawe, litewskie, skrzydło. Krzyżacy oddali w kierunku nacierających Litwinów dwie salwy z bombard, które narobiły nieco huku, ale nie wyrządziły atakującym żadnych szkód. Zaraz potem ruszyły w szarży w kierunku nacierających chorągwie krzyżackie. Impet szarży Litwinów był tak wielki, że szereg Krzyżaków musiał się cofnąć. Po trwającej około godziny walce lepiej wyposażone wojska krzyżackie zyskały przewagę. Coraz więcej rycerzy litewsko-ruskich uchodziło z pola bitwy, aż wreszcie szyk załamał się i runął w tył. Litwinom udało się wciągnąć przeciwnika w pościg, w którym załamał się jego szyk bojowy.
Na lewym skrzydle, gdzie walczyły wojska koronne sytuacja była mniej pomyślna dla Zakonu. Kilka kolejnych szarż prowadzonych osobiście przez Wielkiego Mistrza przełamywało się przez szyki polskie, ale front stopniowo przesuwał się w kierunku krzyżackiego obozu. Nadzieję na zwycięstwo krzyżackie zabłysła, gdy na moment zniknęła z pola widzenia chorągiew z białym orłem. Radość Krzyżaków okazała się jednak przedwczesna. Sztandar królewski podniesiono i bój trwał dalej. Jednocześnie szeregi krzyżackie coraz bardziej przerzedzały się. Widząc to, Wielki Mistrz zebrał rycerzy z 16 chorągwi i ruszył na ich czele z zamiarem uderzenia w bok wojsk polskich. Zwarcie chorągwi prowadzonych przez Wielkiego Mistrza z wojskami koronnymi zakończyło się klęską Zakonników. Już w pierwszym starciu poległ Ulryk von JUNGINGEN, a wraz z nim większość wielkich urzędników krzyżackich. Do klęski przyczyniło się uderzenie polskiego odwodu w skrzydło atakujących. Dochodziła szesnasta, gdy walka przemieniła się w bezładną ucieczkę, a ta w rzeź trwającą aż do zapadnięcia zmroku.
Obóz krzyżacki zdobyto szybko. Niedobitki krzyżackie, którym udało się uciec spod mieczy wroga, uchodziły traktem na Grunwald, Samin i Fryngowo. Niektórzy natknąwszy się na mokradła, zostali dogonieni i wyrżnięci. Pościg trwał aż do odległej o 20 kilometrów wsi Elgnowo, gdzie złapani Krzyżacy zostali przez zwycięzców bezceremonialnie zabici.
Nad polem bitwy zapadał zmierzch, a wraz z nim rozpętała się burza. Nie było czasu na zbieranie rannych, czy oddawanie konającym ostatniej posługi. Przez całą noc szum deszczu mieszał się z jękami rannych i rzężeniem konających. 16 lipca, z rozkazu królewskiego, otoczono opieką tych rannych, którzy przetrwali noc i zaczęto poszukiwania znaczniejszych ofiar krzyżackich. Ciało Wielkiego Mistrza rozpoznano po znalezionym przy nim pektorale. Jego zwłoki, wraz z ciałami kilku najwyższych dostojników odesłano do Malborka na wozach. Innych pochowano w drewnianym kościele w Stębarku.
Najważniejszym skutkiem wojny polsko-krzyżackiej z lat 1409-1411 było złamanie potęgi Zakonu, oraz to, że Zakon stopniowo tracił swoje znaczenie na arenie międzynarodowej. Olbrzymi okup, który musiało wypłacić Koronie państwo krzyżackie, który przekraczał dwuletni dochód króla polskiego, złamał finanse i gospodarkę ich państwa. Zakon do końca swojego istnienia tonął w długach.
Bitwa pod Grunwaldem zaliczana jest do największych zwycięstw oręża polskiego. Zwycięstwo na polach Grunwaldu postrzegamy – również współcześnie – jako walkę z przemożna siłą zła, butną arogancką, przewrotną, zagrażającą istocie polskiego bytu narodowego i państwu polskiemu.

w trakcie pisania artykułu korzystano:
-z książki Pawła JASIENICY „Polska Jagiellonów” – Świat Książki 1997r.;
-opracowania „Bitwa pod Grunwaldem 15 lipca 1410 roku” przygotowanego i wydanego wspólnie przez Mówią Wieki i Rzeczpospolitą w kwietniu 2006 roku;
w formacie elektronicznym:
-„Grunwald 1410. Bitwa krwawa i ryzykowna” – artykuł – Polskie Radio
https://www.polskieradio.pl/39/156/Artykul/242559,Krwawa-i-ryzykowna-bitwa-pod-Grunwaldem;
-Michał KOPCZYŃSKI „Bitwa pod Grunwaldem, czyli cztery godziny, które wstrząsnęły Europą” – artykuł – Muzeum Historii Polski
https://muzhp.pl/pl/c/443/bitwa-pod-grunwaldem-czyli-cztery-godziny-ktore-wstrzasnely-europa;
-Piotr Wróbel „Bitwa pod Grunwaldem (15 lipca 1410)” – artykuł – Twoja historia.pl
https://twojahistoria.pl/encyklopedia/leksykon-bitew/bitwa-pod-grunwaldem-15-lipca-1410/;
-Marcin SAŁAŃSKI „Bitwa pod Grunwaldem. Dlaczego Krzyżacy nie odzyskali po niej dawnej potęgi?” – artykuł – Tytus serwis popularnonaukowy i edukacyjny poświęcony historii Polski i świat
https://tytus.edu.pl/2019/07/15/bitwa-pod-grunwaldem-dlaczego-krzyzacy-nie-odzyskali-po-niej-dawnej-potegi/;
-reprodukcje obrazów z internetu
Oprac-Andrzej Masłowski