REKONSTRUKCJA AKCJI UJĘCIA WIARUSÓW NA POLANIE.

Podhalańska Grupa Rekonstrukcji Historycznych  ZP „Błyskawica” im. Józefa Kurasia „Ognia”,  Miejski Ośrodek Kultury w Rabce Zdroju oraz Gimnazjum i Liceum im. Świętej Rodziny ” zapraszają  wszystkich miłośników powojennej historii Podhala na OGNISKO  PATRIOTYCZNE . Przybędą  rodziny partyzantów, którzy w okresie II konspiracji byli członkami Zgrupowania Partyzanckiego „Błyskawica” mjr Józefa Kurasia „Ognia” a po jego śmierci kontynuowali walkę  w Oddziale Partyzanckim „Wiarusy” ..

Chcąc przybliżyć mieszkańcom Rabki powojenną historię jednego z oddziału partyzanckiego mjr Józefa Kurasia „Ognia”   zostanie przedstawiona   akcji ujęcia ostatnich powojennych Wiarusów na  Polanie Surówki  osiedle Krzysie w masywie Lubonia Wielkiego. Grupy Rekonstrukcyjne odtworzą sytuację sprzed lat  w inscenizacji pt. „Z wiarą w zwycięstwo” w oparciu o przedstawiony raport UB :

„Raport z przeprowadzonej likwidacji reszty bandy >>Wiarusy<<  napisany przez odgrywającego rolę mjr. >>Macieja<<” Franciszka Szlachcica:                                                                                                               „Dnia 25 IIIV 1949 r. grupa pracowników tu{tejszego} Urzędu i żołnierzy KBW w sile 16 osób ucharakteryzowanych za bandytów oraz radiostacji w umówionym miejscu na Surówkach k. Rabki pow. Nowy Targ spotka się z bandą. D{dowódca} grupy ps. >>Maciej<< prac{ownik}  WUBP odebrał raport od D{dowód}cy bandy >>Groźnego<< o stanie bandy i uzbrojeniu. Następnie polecił rozlokować się w mieszkaniach u miejscowych gospodarzy(współpracowników bandy). W jednym mieszkaniu było 2- ch bandytów i 6 pracowników UB i w drugim tak samo, reszta prac{owników} UB i KBW stała na ochronie. Bandyci byli uzbrojeni: I rkm, 2 – wie PP- sze i jeden Bergman oraz dwa pistolety i granaty. Na dany sygnał pracownicy UB rzucili się na bandytów ręcznie obezwładnili, następnie zakuto {ich} w kajdany i odprowadzono do czekających  samochodów. Bandytów ujęto bez najmniejszego użycia broni. Banda >>Wiarusy<< przestała istnieć.
Pochwyconych w wyniku dwuetapowej akcji partyzantów poddano śledztwu, po którym stanęli przed sądem. Czterech z nich – Stanisław Ludzia, Jan Jankowski, Henryk Machała oraz Leon Zagata – skazanych zostało na karą śmierci. Wyroki wykonano 12 stycznia 1950 r.  Stanisław Janczy skazany na 15 lat pozbawienia wolności. Więzienie opuścił niemal 8 lat po aresztowaniu.
Według szacunków bezpieki  oddział „Wiarusy” przeprowadził w latach 1947 – 1949 ponad dwieście  akcji. Większość partyzantów  zastrzelono w walkach lub aresztowano i następnie skazano na śmierć.
W latach 50. Komunistyczne więzienia opuścili tylko nieliczni.

Oddział Partyzancki „Wiarusy” rozpoczął swoją działalność po śmierci mjr Józefa Kurasia ”Ognia”  a jego pierwszym dowódcą był Józef Świder „Mściciel” z Rdzawki. Piersi partyzanci Oddziału „Wiarusy” wywodzili się z 3 kompanii ZP „ Błyskawica” zwanej „Plutonem śmierci”  dowodzonej przez chor. Henryka  Głowińskiego. Oddział „Wiarusy”  stanowił  po 1947r. najsilniejszą i najbardziej aktywną grupę zbrojnego podziemia w ówczesnym województwie krakowskim. W jego szeregach walczyło na przestrzeni trzech kolejnych  lat  kilkudziesięciu żołnierzy, związanych podczas okupacji niemieckiej zarówno z AK, jak i konspiracją  ludową- w większości dawnych partyzantów zgrupowania „Błyskawica” dowodzonego przez Józefa Kurasia „Ognia” . W „Wiarusach” walczyli prawie wyłącznie bardzo młodzi ludzie. Zdecydowana większość z nich była w wieku od 18 do 27 lat. Dorastali w czasie okupacji. Kiedy po 1945 r. ich kraj w dalszym ciągu nie był wolny, sami sięgnęli po broń.
Pomimo zakrojonych na szeroką skalę obław i akcji pacyfikacyjnych oddział ten przetrwał aż do lipca 1949 r.

Przywrócimy pamięć Żołnierzy Wyklętych  ZP „Błyskawica”  i  OP „Wiarusy”  pochodzących z Rabki i okolic:
z RABKI: Józef  Kościelniak ps. „Biały” jego brata Tadeusz Kościelniak ps. „Silny”, Józef Kościelniak ps. „Dzięcioł”, Tomasz Czyszczoń ps.”Pstrąg”, Józef Blecharczyk ps. Zemsta”, Zbigniew Lisowski ps.”Płomień”,  Biłek,  Józef Pitek, Kaciczak Stanisław   ps. „Bocian”, Ignacy Wacławik ps. „Kula, Edward Klępka ps. „Węgorz”,
z Chabówki:   Stanisław Pyka ps. „Medyk”, Zbigniew Zarębski „Kanciarz”, „Perełka” Teofil Papież ps. „Huragan”, Półtorak Adam ps. „Wicher”, „Sokół”, Bronisława Luschanek,  Półtorak ps. „Grab”
z Rdzawki: Józef Świder „Mściciel” ,Czesław Stolarczyk „Guc”, Jan Rokita „Iskra”, Andrzej Świder „Harcerz”, Józef Traczyk „Bystry”.

oraz : Adam Domalik „Kowboj”, Edward Supergan „Zorza”, Zbigniew Biel ps. „Kat”,  Jozef Wróbel ps. „Bej”

W artykule wykorzystano teksty z albumu dr. Dawida Golika pt. „ Z wiarą w zwycięstwo”

Oddział partyzancki „Wiarusy” 1947- 1949

Galeria Zdjęć
PGRH ZP „Błyskawica”

Źródło-http://www.ludzieognia.rabka-net.pl/news.php