615.ROCZNICA POLSKIEGO ZWYCIĘSTWA NAD KRZYŻAKAMI W BITWIE POD GRUNWALDEM – 15 LIPCA 1410 ROKU

„Naród, który nie szanuje swej przeszłości nie zasługuje na szacunek

teraźniejszości i nie ma prawa do przyszłości”– Józef Piłsudski.

…

„Bogurodzica, dziewica, Bogiem sławiena Maryja! Twego syna,

Gospodzina, matko zwolena Maryja, Zyszczy nam, spuści nam

Kiryjelejzon. Twego dziela krzciciela, Bożyce, Usłysz głosy, napełń myśli

człowiecze. Słysz modlitwę, jąż nosimy, A dać raczy, jegoż prosimy, A

na świecie zbożny pobyt, Po żywocie rajski przebyt. Kiryjelejzon. …”*

Pieśnią „Bogurodzica”, której pierwsze wersety przytoczono

powyżej rozpoczęło rycerstwo polskie bitwę, która przeszła do historii

wojen jako jedna z największych bitew średniowiecznej Europy.

Wielka wojna z Zakonem Krzyżackim wybuchła latem 1409 roku,

kiedy to Wielki Mistrz krzyżacki – Ulryk von JUNGINGEN wypowiedział

wojnę Królestwu Polskiemu i Wielkiemu Księstwu Litewskiemu (listem z

6 sierpnia 1409 roku), które to państwa były zbrojnie zaangażowane w

spieranie Żmudzi. Na Żmudzi Krzyżacy próbowali zaprowadzić „ogniem i

mieczem niemieckie porządki”. Zaangażowanie Korony Polskiej w sprawy

Wielkiego Księstwa Litewskiego było następstwem polityki

dynastycznych „polskich panów”, którzy postanowili „wydać za mąż”

Polską Królową – Jadwigę z rodu ANDEGAWENÓW – za Wielkiego

Księcia Litewskiego JAGIEŁŁĘ, który na chrzcie otrzymał imię

Władysław. Unia personalna zawarta w Krewie 14 sierpnia 1385

„regulowała stosunki” Korony i Wielkiego Księstwa, gdzie w myśl

postanowień tego aktu politycznego miało być zaprowadzone

chrześcijaństwo w obrządku rzymskim droga pokojową (poprzez chrzest

elit).

…

Bitwa pod Grunwaldem była największym starciem zbrojnym tej

wojny, stoczona została 15 lipca 1410 roku przez połączone wojska

Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego z wojskami

Zakonu Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w

Jerozolimie – w Polsce Zakon zwany był Krzyżakami. Historycy oceniają,

że liczebność rycerstwa polskiego, które stanęło pod Grunwaldem to

około 20 tysięcy zbrojnych, podczas gdy pod litewskimi chorągwiami

stanąć mogło około 10 tysięcy ludzi. Mowa tu tylko o konnych

wojownikach, do tego dodać należy obsługę taborów i czeladź obozową.

Armia dowodzona przez Polskiego króla Władysława JAGIEŁŁĘ mogła w

sumie liczyć około 40 tysięcy ludzi. Siły krzyżackie zmobilizowane na

wojnę oceniane są na około 27 tysięcy. Składały się one z wojsk Zakonu,

oraz gości – czyli rycerzy z Europy Zachodniej, państw Rzeszy, Czech,

państw i księstw śląskich i pomorskich. Wojskami Zakonu dowodził

Wielki Mistrz Ulryk von JUNGINGEN.

Na miejsce przyszłej bitwy wojska dotarły około godziny 8 rano,

jednak z jej rozpoczęciem Polski Król zwlekał około czterech godzin.

Zniecierpliwiony oczekiwaniem Wielki Mistrz postanowił „przynaglić”

Króla Polski do walnej rozprawy śląc do polskiego obozu dwóch heroldów

z „nagimi mieczami”. Starszym z nas zapadły zapewne w pamięć ich

słowa, które pojawiają się już w czołówce filmu Aleksandra FORDA pt.

„Krzyżacy”:

„…Wielki Mistrz Ulryk von Jungingen wzywa twój majestat Panie i

księcia Witolda na bitwę śmiertelną, i aby męstwo wasze, którego wam

widać brakuje, podniecić, śle wam te dwa nagie miecze. Wielki Mistrz

każe wam też oznajmić Panie, iż jeśli skąpo wam pola do bitwy, to się z

wojskami wam ustąpi, abyście nie gnuśnieli w zaroślach…”. Na

aroganckie, pełne buty słowa krzyżackich posłów król Władysław

JAGIEŁLO odpowiedział: „Mieczów ci u nas dostatek, ale i te

przyjmiemy jako wróżbę zwycięstwa!”

Około południa obie strony były już w pełni uszykowane do bitwy, a

ich szeregi dzieliła licząca 200-300 metrów przestrzeń. Bitwę rozpoczęło

ruszając do szarży prawe, litewskie, skrzydło. Krzyżacy oddali w kierunku

nacierających Litwinów dwie salwy z bombard, które narobiły nieco huku,

ale nie wyrządziły atakującym żadnych szkód. Zaraz potem ruszyły w

szarży w kierunku nacierających chorągwie krzyżackie. Impet szarży

Litwinów był tak wielki, że szereg Krzyżaków musiał się cofnąć. Po

trwającej około godziny walce lepiej wyposażone wojska krzyżackie

zyskały przewagę. Coraz więcej rycerzy litewsko-ruskich uchodziło z pola

bitwy, aż wreszcie szyk załamał się i runął w tył. Litwinom udało się

wciągnąć przeciwnika w pościg, w którym załamał się jego szyk bojowy.

Na lewym skrzydle, gdzie walczyły wojska koronne sytuacja była

mniej pomyślna dla Zakonu. Kilka kolejnych szarż prowadzonych

osobiście przez Wielkiego Mistrza przełamywało się przez szyki polskie,

ale front stopniowo przesuwał się w kierunku krzyżackiego obozu.

Nadzieja Krzyżaków na zwycięstwo zabłysła, gdy na moment

zniknęła z pola widzenia chorągiew z białym orłem. Radość Krzyżaków

okazała się jednak przedwczesna. Sztandar królewski podniesiono i bój

trwał dalej. Jednocześnie szeregi krzyżackie coraz bardziej przerzedzały

się. Widząc to, Wielki Mistrz zebrał rycerzy z 16 chorągwi i ruszył na ich

czele z zamiarem uderzenia w bok wojsk polskich. Zwarcie chorągwi

prowadzonych przez Wielkiego Mistrza z wojskami Koronnymi

zakończyło się klęską Niemców. Już w pierwszym starciu poległ Ulryk

von JUNGINGEN, a wraz z nim większość wielkich urzędników

krzyżackich. Do klęski przyczyniło się uderzenie polskiego odwodu w

skrzydło atakujących. Dochodziła szesnasta, gdy walka przemieniła się w

bezładną ucieczkę, a ta w rzeź trwającą aż do zapadnięcia zmroku.

Obóz krzyżacki zdobyto szybko. Niedobitki krzyżackie, którym

udało się uciec spod polskiego miecza, uchodziły traktem na Grunwald,

Samin i Fryngowo. Niektórzy natknąwszy się na mokradła, zostali

dogonieni i wyrżnięci. Pościg trwał aż do odległej o 20 kilometrów wsi

Elgnowo, gdzie złapani Krzyżacy zostali przez zwycięzców

bezceremonialnie zabici.

Nad polem bitwy zapadał zmierzch, a wraz z nim rozpętała się

burza. Nie było czasu na zbieranie rannych, czy oddawanie konającym

ostatniej posługi. Przez całą noc szum deszczu mieszał się z jękami

rannych i rzężeniem konających. 16 lipca, z rozkazu królewskiego,

otoczono opieką tych rannych, którzy przetrwali noc. Na pobojowisku

rozpoczęto także poszukiwania ciał znaczniejszych dostojników

krzyżackich. Ciało Wielkiego Mistrza rozpoznano po znalezionym przy

nim pektorale. Jego zwłoki, wraz z ciałami kilku najwyższych dostojników

odesłano do Malborka na wozach. Innych pochowano w drewnianym

kościele w Stębarku.

Najważniejszym skutkiem wojny polsko-krzyżackiej z lat 1409-1411

było złamanie potęgi Zakonu, oraz to, że Zakon stopniowo tracił swoje

znaczenie na arenie międzynarodowej. W myśl postanowień pokoju

zawartego w Toruniu państwo krzyżackie musiało wypłacić Koronie

olbrzymi okup, który przekraczał dwuletni dochód króla polskiego.

„Kontrybucja wojenna” złamała finanse i gospodarkę zakonnego państwa

w Prusach. Zakon do końca swojego istnienia tonął w długach.

Bitwa pod Grunwaldem zaliczana jest do największych zwycięstw

oręża polskiego. Zwycięstwo na polach Grunwaldu postrzegamy – również

współcześnie – jako walkę z przemożna siłą zła, niemiecką butą, arogancją

i przewrotnością, zagrażającą przez lata istocie polskiego bytu

narodowego i państwu polskiemu. Symbolem wszystkich wymienionych

wyżej negatywnych cechy pozostają Krzyżacy …

opracował a.m.

w trakcie pisania artykułu korzystałem:

-w formacie papierowym

1.Pawła JASIENICY „Polska Jagiellonów” – Świat Książki 1997r.;

2..opracowanie „Bitwa pod Grunwaldem 15 lipca 1410 roku”

przygotowanego i wydanego wspólnie przez Mówią Wieki i

Rzeczpospolitą w kwietniu 2006 roku;

3.Andrzej GARLICKI „Poczet królów i książąt polskich” – Czytelnik –

Warszawa 1980;

4.Roman JARYMOWICZ „Historia kawalerii” – Bellona – Warszawa 2012;

5.Szymon KOBYLIŃSKI „Gawędy o broni i mundurze” – wydawnictwo

MON – Warszawa 1984;

-w formacie elektronicznym

6.„Unia Polski-Litewska w Krewie” – artykuł – Trochę Historii Kultury –

-https://pai.media.pl/historia_kultura_artykuly.php?id=898

7.Grzegorz KUCHARCZYK „Wielka wojna z zakonem krzyżackim (1409-

1411). Konflikt, którego kulminacją była bitwa pod Grunwaldem” –

artykuł – Wielka Historia –

-https://wielkahistoria.pl/wielka-wojna-z-zakonem-krzyzackim-1409-

1411-konflikt-ktorego-kulminacja-byla-bitwa-pod-grunwaldem/

8.„Grunwald 1410. Bitwa krwawa i ryzykowna” – artykuł – Polskie

Radio

-https://www.polskieradio.pl/39/156/Artykul/242559,Krwawa-i-

ryzykowna-bitwa-pod-Grunwaldem;

9.Łukasz ĆWIKŁA „Bitwa pod Grunwaldem z trochę innej perspektywy”

– artykuł z 15.07.2021r. – Historia do Rzeczy;

-https://historia.dorzeczy.pl/191424/bitwa-pod-grunwaldem-15-lipca-

1410-z-innej-perspektywy.html

10.Jakub OSTROMĘCKI „Polscy sojusznicy Krzyżaków” – artykuł z

14.07.2017r. – Historia do Rzeczy;

-https://historia.dorzeczy.pl/sredniowiecze/35562/polscy-sojusznicy-

krzyzakow.html

11.Michał KOPCZYŃSKI „Bitwa pod Grunwaldem, czyli cztery godziny,

które wstrząsnęły Europą” – artykuł – Muzeum Historii Polski;

-https://muzhp.pl/pl/c/443/bitwa-pod-grunwaldem-czyli-cztery-

godziny-ktore-wstrzasnely-europa;

12.Piotr Wróbel „Bitwa pod Grunwaldem (15 lipca 1410)” – artykuł –

Twoja historia.pl;

-https://twojahistoria.pl/encyklopedia/leksykon-bitew/bitwa-pod-

grunwaldem-15-lipca-1410/;

13.Marcin SAŁAŃSKI „Bitwa pod Grunwaldem. Dlaczego Krzyżacy nie

odzyskali po niej dawnej potęgi?” – artykuł – Tytus serwis

popularnonaukowy i edukacyjny poświęcony historii Polski i świata;

-https://tytus.edu.pl/2019/07/15/bitwa-pod-grunwaldem-dlaczego-

krzyzacy-nie-odzyskali-po-niej-dawnej-potegi/;

-reprodukcje obrazów z internetu