PODŁAŹNICZKI, CHOINKI i I INNE TRADYCYJNE OZDOBY ŚWIĄTECZNE W SKOMIELNEJ BIAŁEJ

Choinka, bez której trudno wyobrazić sobie dziś święta Bożego Narodzenia, nie zawsze była najważniejszą świąteczną ozdobą. Wcześniej, zanim się pojawiła, wnętrza domów w Skomielnej Białej i w całym naszym regionie przyozdabiano podłaźniczką.  Był to ścięty wierch świerka lub jodły, który wieszano szczytem w dół, najczęściej w kuchni u powały nad stołem wigilijnym. Przystrajano go jabłkami, ciastkami, opłatkami i orzechami.  Słowo podłaźniczka, jak podawał etnograf Tadeusz Seweryn, oznacza gościa. Stąd też podłaźnik,  to świąteczny gość, sypiący owsem i składający gospodarzom życzenia urodzaju w polu, dobrobytu, także szczęścia, zdrowia itd. Zwyczaj chodzenia na podsypkę i podłazy jest znany i nadal kultywowany w naszej wsi.

Po choinkę, która zaczęła wypierać podłaźniczkę po II wojnie światowej (nazywaną w Skomielnej Białej drzewkiem), szedł do lasu gospodarz lub któryś z jego starszych synów. Starzy mieszkańcy wsi wspominają, że po drzewko chodziło się już od Św. Marcina (11 listopada). Pora również była nieprzypadkowa i wiązano ją z fazami księżyca. Do dziś żywe jest przekonanie, że choinkę najlepiej ściąć „na nowiu” (księżyc niewidoczny na niebie), co. Ma to gwarantować jej długą żywotność i sprawić, że nie zacznie się sypać (tracić igieł). Przez niektórych mieszkańców Skomielnej Białej tradycja ta jest podtrzymywana do dzisiaj.

Choinkę wnoszono do izby w Wigilię – do tego czasu stała na zewnątrz lub w pomieszczeniach gospodarskich. Dekorowały ją zwykle kobiety i dzieci. Ozdabiana była podobnie jak podłaźniczkę, ale wraz z coraz większym dostępem do towarów, z czasem zaczęła błyszczeć cukierkami, kolorowymi łańcuchami, a w końcu bańkami. W domu choinka stała do Matki Boskiej Gromnicznej (2 lutego), gdzieniegdzie usuwano ją już wcześniej, w święto Trzech Króli (6 stycznia).

Innymi dawnymi, popularnymi ozdobami świątecznymi były światy i pająki. Światy były to kule wykonane z białych opłatków. Z kolei pająki miały kształt cylindra, przyozdobione były kolorowanymi łańcuchami z bibuły, kolorowego papieru, słomy oraz świeczkami.

Tekst-Robert Miśkowiec

Zdjęcia- archiwum prywatne autora (choinka), ze zbiorów Muzeum Regionalnego im. Władysława Orkana w Rabce-Zdroju (pająk, świat)