75 ROCZNICA POWSTANIA POLSKIEGO PAŃSTWA PODZIEMNEGO

27 września 1939 roku utworzono w Warszawie zbrojną organizacje Służba Zwycięstwu Polski (SZP). SZP której dowódcą był gen. Michał KARASZEWICZ-TOKARZEWSKI dała początek tworzeniu na terenie okupacji niemieckiej i sowieckiej struktur Polskiego Państwa Podziemnego. Polskie Państwo Podziemne kierowane było przez legalne władze Rzeczypospolitej przebywające na emigracji najpierw we Francji a po jej upadku w 1940 roku w Anglii.

W pierwszym rzędzie od lewej: gen. Michał KARASZEWICZ-TOKARZEWSKI, gen. Władysław ANDERS, gen. Mieczysław BORUTA-SPIECHOWICZ. W drugim rzędzie od lewej: gen. Zygmunt BOHUSZ-SZYSZKO, płk dypl. Leopold OKULICKI
/Z archiwum Narodowego Archiwum Cyfrowego/

 Polskie Państwo Podziemne posiadało własny parlament złożony z przedstawicieli największych i najbardziej wpływowych ugrupowań politycznych w Polsce: Stronnictwa Ludowego, Polskiej Partii Socjalistycznej, Stronnictwa Narodowego oraz Stronnictwa Pracy. Przenikało wszystkie dziedziny życia, posiadało własne sądownictwo i siłę zbrojną (Służba Zwycięstwu Polski do 1940 roku, kiedy przekształcono ją w Związek Walki Zbrojnej a potem w Rozkazem Naczelnego wodza z 14 lutego 1942 roku w Armie Krajową).
Najwyższą władzę sprawował Delegat Rządu na Kraj który kierował zakonspirowanym aparatem administracji cywilnej – Delegaturą Rządu na szczeblu centralnym, w województwach i powiatach. Delegatura składała się z 18 departamentów, organizowała i wspomagała dziedziny życia zakazane przez okupantów: szkolnictwo, kulturę i naukę, opiekę społeczną i sądownictwo.
Polskie Państwo Podziemne przetrwało niemiecką okupacje i rozbite zostało przez sowiecki aparat bezpieczeństwa (NKWD) i jego polskich współpracowników i agentów z pod znaku PPR (Polska Partia Robotnicza) i jej zbrojne ramię UB (Urząd Bezpieczeństwa). Przywódcy Polskiego Państwa Podziemnego byli sądzeni w Moskwie w pokazowym procesie, w czasie którego postawiono im między innymi zarzuty działań przeciwko Armii Sowieckiej i współpracy z Niemcami. Trzech spośród skazanych w moskiewskim procesie zmarło w sowieckich więzieniach: ostatni dowódca Armii Krajowej gen. Leopold OKULICKI „Niedźwiadek”, wicepremier i delegat Rządu na Kraj Jan Stanisław JANKOWSKI oraz Stanisław JASIUKOWICZ, członek Rady Ministrów na Kraj ze Stronnictwa Narodowego.
Polskie Państwo Podziemne było fenomenem europejskim w czasie ostatniej wojny.

Tekst – A M